22 Наурыз — Наурыз мейрамы — қазақша тәрбие сағаты
Мақсаты:
- Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі туралы білімдерін тереңдету.
- Оқушылардың тілін, мәнерлеп өлең оқу, ән салу, би билеу, сөйлеу мәдениетін, сөздік қорын дамыту.
- Оқушыларды елін сүюге, дәстүрлі мерекелерді құрметтей білуге тәрбиелеу.
Кіріспе:
Құрметті ұстаздар, қадірлі қонақтар! Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамы құтты болсын!
Наурыз – көнеден келе жатқан мейрам. Күні бүгінге дейін жер шарындағы көптеген халықтардың дәстүрлі мейрамына айналған.
«Наурыз» сөзі – біріншіден, «жаңа күн», дегенді білдіреді, екіншіден, аспан денелері өздерінің бастапқы нүктелеріне келіп, күн мен түн теңеледі, сондықтан жаңа жыл ретінде тойланатын думанды халықтық мейрам, үшіншіден, ай аты.
Барлық бастама, ұлы істі ырымдап халық осы күні бастаған. Сол себепті бұл күнді «Ұлы істің ұлы күні, яғни Ұлыстың ұлы күні» деп атаған. Наурыз – бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған, халық қастерлейтін күн. Ұлыстың ұлы күні құтты болсын, ағайын!
«Тойдың болғанынан боладысы қызық» — дегендей мереке алдында балалар «Жарапазан» айтқан екен жарысып. Бұл туралы Ерәли анасымен айтып береді.
Ерәли мен анасына сөз беру. Жарапазан айтқан балаларға сыйлық беру.
Мұғалім:
Ертеде «Қыдыр ата» наурыздың 21-нен 22-не қараған түні келетін күнді кімде-кім қарсы алса, соған беретін сыйының бар екені туралы әлемге жар салыпты. Сыйдан дәмелілердің барлығы күнді қарсы алуға дайындалыпты. Бұл сыйдың иегері қандай жануарлар екенін білесіздер. Қане, атап жіберейік. Теңдессіз сыйдан адамдар да құр қалғысы келмеген. Түнімен «Қыдыр атаны» тосқан екен. Сонда ұйықтап қалмас үшін, жастар «Ұйқыашар» ұйымдастырған екен. Ол туралы Зарина апасымен және Амина айтып берсін.
Зарина мен апасының және Аминаның көрсетілімі.
Мұғалім:
Ал, ұлдар қыздарға жауап ретінде қонаққа келгенде «Селт еткізер» сыйлаған екен. Ұлдар қыздарға сыйлықтарын береді. Бұл жерде ән айтылып, өлең жырланып, ойындар ойналған екен.
Ән: «Наурыз» Болатова Маржанның орындауында
«Сақина салмақ» ойынын Маржан Камзинова апасымен көрсетеді
«Тақия тастамақ» ойынын Маржан Болатова анасымен көрсетеді
Мұғалім:
Түнімен дайындалған ел күнді қарсы алуға далаға шыққан, есік терезелерді ашып қойған. Бұл – Қыдыр ата үйге келіп кетсе екен, терезеден көріп кетсе екен деген тілек.
Еңлік:
Самарқанның көк тасы,
Ериді мен келгенде.
Тоң боп қатқан топырақ,
Жібиді мен келгенде.
Енесіне баласын,
Телиді мен келгенде.
Тар көңілдер түнерген,
Кеңиді мен келгенде.
Ақ жүзіңді бері бұр,
Тұсыңа бір келгенде.
Мұғалім:
Деп атқан таңды қарсы алған халық бір-бірін құттықтап, амандасып көріскен екен.
(Еңлік пен Дильназ төс қағыстырып амандасуды көрсетеді)
Ата – аналар, балалар құшақтасып көріседі. Осы жерде наурыз бата берілген.
Бекарыс «Наурыз батасын» береді.
Мұғалім:
Бұдан кейін халық мейрамды бастап кеткен екен. Мерекенің берекесі «Ас». Бұл күнгі негізгі тамақ «Наурыз көже» болған.
Бұл туралы Бекарыс анасымен айтып береді.
Аружан әкесімен ағаш отырғызу туралы айтады.
Мұғалім:
Бұл күні үйленбегендер жанұя құрып, сәбилер дүниеге келсе, шілдехана жасап, қадам басса, тұсау кесіп жатады. Соның ішінде «Саумалық» дәстүрі туралы Анель апасымен айтып береді.
Анель мен апасына сөз беру.
Мұғалім:
Қоғамдық өмір өрістеп,
Сан ғасыр зулап өтсе де,
Наурыз тойын теріс деп,
Айтпаған ешкім әйтсе де.
Өйткені оның бойында
Еңбек, бірлік, достық бар.
Музыка қосу «Қара жорға» биін билеу, сабақты аяқтау.