Сабақтың тақырыбы: Бейорганикалық қосылыстардың негізгі класстары жөніндегі мағлұматтарды қорытындылау
Оқыту: Оқушылардың бейорганикалық қосылыстардың негізгі класстары – оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар жөніндегі білімдерін тереңдету. Химиялық қасиеттерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары жөнінде, химиялық экспиремент кезіндегі сарамандық білігін қалыптастыру. Генетикалық байланыс жөнінде ұғым беру.
Тәрбиелеу: Санитарлық – гигиеналық, экологиялық, халықтық педагогикалық тәрбие беру. Ғылымға, пәнге қызығуға тәрбиелеу.
Дамыту: химиялық формула, теңдеу құру дағдыларын, есеп шығару, химиялық тәжірибе жасау біліктерін дамыту, химиялық құбылыстар жөніндегі көзқарастарын жетілдіру.
Оқыту құралдары: оқулық, дидактикалық топтамалар, химиялық ыдыстар, реактивтер.
Бейорганикалық қосылыстардың негізгі класстары жөніндегі мағлұматтарды қорытындылау
І. Ұйымдастыру кезеңі: сыныпты сабаққа даярлау
ІІ. Сабақ барысы: сынып оқушыларын 4 топқа бөледі. Әр топ жетекшісі немесе кеңесші бақылаушы жоғары сынып оқушылары.
Сабақтың түрі: Қорытындылау сабағы.
Кіріспе: бүгінгі сабақтағы ең басты мақсатымыз оксид, негіз, қышқыл, тұз туралы мағлұматты біріктіре отырып, өмірде, күнделікті тұрмыста қолдана білу. Оларды жан-жақты тексеру арқылы арасындағы генетикалық байланысты ұғыну.
ІІІ. Білімді тексеру: 4 топ жұмыс атқарады: 1-топ оксидтер тобы; 2-топ негіздер тобы; 3-топ тұздар тобы; 4-топ қышқылдар тобы.
1-әдіс. Дидактикалық топтамамен жұмыс
12 перфокарта таратылады. Тез арада жауап беруі керек.
2-әдіс. Химиялық дуэль
Барысы: топ сұрағына қалған 3 топтың дайын болғаны жауап бере алады.
І. Оксидтер тобының сұрақтары:
- Негіз деген не?
- Қышқылдық оксидтерді ата, түсіндір.
- Тұздар түзілу үшін қандай заттар әрекеттесуі керек?
ІІ. Қышқылдар тобының сұрақтары:
- Тұз деген не?
- Негіздік оксидтерді ата, түсіндір.
- Қышқыл түзілу үшін қандай заттар әрекеттесуі керек?
ІІІ. Негіздер тобының сұрақтары:
- Қышқыл деген не?
- Бейтараптану реакциясы қандай заттар арасында жүреді?
- Оксид түзілу үшін қандай заттар әрекеттесуі керек?
ІV. Тұздар тобының сұрақтары:
- Оксид деген не?
- Фосфатты тұздар формулаларын жаз, ата.
- Қышқыл мен негіздің ерітінділерін қалай ажыратуға болады?
Рейтинг жүйесі бойынша әр топ оқушыларына түсті жетондар таратылып отырады. Ал жеңген топқа ту беріледі.
3-әдіс. Химиялық эксперимент
- Оксидтер тобы. Тәжірибе: Сутегі асқын оксидінің ыдырауы. Картоп тілігі арқылы сутегінің асқын оксидін су мен оттегіне айналдыру. Керекті құрал-жабдықтар: сутегі асқын оксиді, шикі картоптың бір тілігі, қағаз стакан (150 мл).
2Н2О2=2 Н2О+ О2 - Қышқылдар тобы. Тәжірибе: қышқыл, тұз, негіз ерітінділерін анықтау. 3 сынауықта немесе стаканда NaHCO3, HCL, NaCL ерітінділерін табу.
- Негіздер тобы. Тәжірибе: Сөндірілмеген әкте тамақ пісіру. СаО+Н2О =Са(ОН)2 жұмыртқа пісіру.
- Тұздар тобы. Мыс сульфатын алу.
CuO + H2SO4=CuSO4+H2O
4-әдіс. Эстафеталық жарыс
«Кім жылдам формула құрастырады?»
Әр топтан оқушылар кезек-кезек шығып, тапсырманы орындайды.
І ІІ ІІІ ІV V VІ VІІ VІІІ
оксид тұз негіз қышқыл Са К АL Mq
HCL
HNO3
H2SO4
H3PO4
5-әдіс. Сауалғы сұрақтар
1. Фосфор жақсақ будақтап,
Ақ түтінін түзеді.
Ол түтінді су сорып,
Қандай қосылыс түзеді? Н3РО4
2. Су бетінде безектеп,
Металл натрий жүзеді
Ең соңында жоқ болып,
Қандай қосылыс түзеді? NaOH
2 Na + H2O = 2NaOH + H2
3. Ақ металл айналады тыным таппай,
Жүргендей су бетінде орын таппай,
Оқушым, ал ойлағын, қойма таппай. Na
4. Бірі – жанып, бірі қолдап жануды
Екі элемент бізге бұрын танылды.
Өрт болып еді, қосылысын көп адам
Сөндіруге алып соған ағылды. 2 Н2 + О2 = 2Н2О күркіреуік газ
5. Қышқылға түстім жоқ болдым,
Сілтіге түстім от болдым
Айтыңдаршы балалар
Неліктен мен «шоқ» болдым? Фенолфтолеин
6. Қышқылға құлап қызардың,
Раушан гүлдей шырайлы.
Секірдің де сілтіге,
Сарғалдақтай сарғайдың.
Тек тұрсаңда әдемі ең,
Алқызыл түсің арайлы.
Не туралы сөз болып отыр. Метилоранж.
7. Күмістей түсі жылтыр, өзі сұйық,
Буланбас, қайнатсаң да отынды үйіп.
Көрсететін суықты, жылуды анық.
Қандай зат: құрал жасар соны құйып? Сынап
8. Иісі, дәмі де жоқ ұсталмайды,
Ол болмаса, тіршілік өмір де жоқ.
Ол болмаса, отын да тұтанбайды,
Қалады қарауытып, көмір боп шоқ. Оттегі.
6 – әдіс. Химиялық диктант
- Екі элемент атомынан тұратын, оның біреуі оттегі болып келетін күрделі зат.
- Металл атомынан және гидрооксотоптан тұратын күрделі зат.
- Сутегі атомынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі зат.
- Металл оксидтері негіздік оксид деп аталады.
- Бейметалл оксидтері қышқылдық оксидтер деп аталады.
- Металл атомынан қышқыл қалдығынан тұратын күрделі зат.
- Қышқылдық оксид сумен әрекеттесіп қышқыл түзеді.
- Негіздік оксид сумен әрекеттесіп негіз (сілті) түзеді.
- Қышқыл мен негіз әрекеттескенде тұз және су түзіледі.
- Тұз негіздер мен қышқылдар арасындағы алмасу реакциясы нәтижесінде түзіледі.
- Натрий гидроксиді күйдіргіш натр деп аталады.
- Өрт сөндіретін зат су – күркіреук газ деп аталады.
Оксидтер: 1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.
Негіздер: 1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.
Қышқылдар: 1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.
Тұздар: 1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.
7 – әдіс. Сандық есеп
- 1-топ — К2О
- 2-топ — КОН
- 3-топ — NaCl
- 4-топ — HCl
Күрделі заттар құрамындағы әр злементтің массалық үлесін есепте.
Сабақты қорыту: Сабақта тарау бойынша қайталап шықтық. Енді білімді бір жүйеге келтіру үшін мына жүзеге асыруды орындап көрейік.
Химиялық сөзжұмбақ. Реакция теңдеуі алынатындай етіп көп нүкте орнына керекті заттардың формуласын қойыңдар.
СuSO4 + …. = —— + Na2SO4
—— + H2SO4 = —— + H2O
+
H2O
Үйге тапсырма: Қайталау.
Сабақтың тақырыбы: Бейорганикалық қосылыстардың негізгі класстары жөніндегі мағлұматтарды қорытындылау