Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу

Сабақтың тақырыбы: Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу

Математика: 6 сынып

Мақсаты:

• А. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу біледі және айтады.
• В. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешуге есептер шығарады.
• С. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу бойынша шығарылған есептерді дәлелдейді.

Тапсырма: Интеллект карта. Топтық тапсырма. Бағдаршам

Сабақ барысы:

Кіріспе

• Оқушылармен амандасу
• Оқушыларды геометриялық фигуралар бойынша топқа бөлу.
• Оқушылар амандасады. Үй тапсымасына жауап береді. Геометриялық фигуларды суырып, топ жасақталады.

Тұсаукесер

• Теңдеулер туралы білетіндерін еске түсіру
• Теңдеулер туралы білетіндерін еске түсіреді

Жаңа сабақ

Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер

3х+0,8=4х-1,2 х-айнымалы /белгісіз/
3х+0,8 –сол жағы
4х-1,2 — оң жағы
ах=в а- айнымалының коэфиценті, в- бос мүше
ах=в түріндегі теңдеу мұндағы х-айн малы, а және b-қандай да бір сандар бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу деп аталады.

Мысалы

0,9х=4,5. 2х+5=3х-2. х/3+11=2/х+9-бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер.

Түбірлері бірдей теңдеулер мәндес теңдеулер деп аталады.

Мысалы

4(х-3)=0 теңдеуі мен 4х-12= 0 теңдеуі мәндес теңдеулер, себебі 4(х-3)=0 теңдеуінің де түбірі 3-ке тең, 4х-12=0 теңдеуінің де түбірі 3-ке тең.

1-қасиет. Теңдеудегі қосылғыштың таңбасын қарама-қарсыға өзгертіп, оны теңдеудің бір жағынан екінші жағына көшіргенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.
2-қасиет. Теңдеудің екі жағын да нөлден өзге бірдей санға көбейткенде немесе бөлгенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.

1-мысал. 4х+3=х+5,1

1-қасиет бойынша; 4х-х=5,1-3
3х=2,1

2-қасиет бойынша: х=2,1:3 х=0,7
0,7-теңдеудің түбірі

Теңдеудің шешімін дұрыстығын тексерейік; 4*0,7+3=0,7+5,1 5,8=5,8
Теңдеудің түбірі теңдеуді тура санды теңдікке айналдырады.

Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеуді шешу үшін:

1. Теңдеуді теңбе-тең түрлендіріп ықшамдау керек.
2. Айнымалысы бар мүшелерді теңдеудің сол жағына, бос мүшелерді теңдеудің оң жағына жинақтау керек.
3. Теңдеудегі ұқсас мүшелерді біріктіріп, теңдеуді ах=b түріне келтіру керек.
4. Теңдеудің екі бөлігінде айнымалының коэффициентіне бөліп, теңдеудің х=b/a түбірін табу керек.

Жаңа сабақты пысықтау

1. Қандай теңдеулер бір айнымалысы бар теңдеулер деп аталады?
2. Қандай теңдеулер мәндес теңдеулер деп аталады?
3. Теңдеулердің қандай қасиеттерін білесіңдер?

Жұптық тапсырма

• 1-жұп №835 1.4 №837 №835 3,6 1.4
• 2-жұп №835 2,5 №837 2,5
• 3-жұп №835 3,6 №837 3,6

1. 1-жұп а≠0 х=в/а
   2,3х=9.2
   Х= 9,2/2,3
   Х=4 теңдеудің бір түбірі болады.
2. 2-жұп а=0 в≠0 0х=в
   7х+3=7х+5
   7х-7х=5-3
   0х=2 Теңдеудің түбірі болмайды
3. 3-жұп 2х+х-5=3х-5
   3х-3х=5-5
   0х=0

Кез келген сан теңдеудің түбірі болады.

Есеп: ені-х см
Ұз 20 см 24 см
48 см2 кем
20х-24х=-48
4х=48
х=12

Жауабы: 12см

Оқушылар жұптарды «Екі жұлдыз бір ұсыныс» бойынша бағалайды.
Есепті орындағаннан кейін әр оқушы критерийлер бойынша өзін-өзі бағалайды.

Қорытынды

Кері байланыс: «Бағдаршам» арқылы бағалау.

Үйге тапсырма

№836 есепті орындау
§5.1. Бір айнымалысы бар теңдеулер оқуға