Батыс Түрік қағанаты 603-704 ж

Сабақтың тақырыбы: Батыс Түрік қағанаты 603-704 ж.

Сабақтың мақсаты:

• Батыс Tүpiк қағанатының жер аумағын, қоғамдық саяси тарихын түсiндiре отырып шаруашылық түрлерi мен сауданың дамуындағы Жiбек жолының рөлiн көрсету;
• Оқушыларға Қазақстан жерiнде өмip сүрген ортағасырлық мемлекет туралы, оның саяси-экономикалық құрылымы туралы тарихи бiлiм беру;
• Батыс Tүpiк қағанатының саяси жағдайы мен қоғамдық құрылысындағы ерекшелiктер туралы айта отырып, оқушыларды талдау жасауға, өз көзқарастарын бiлдiруге дағдыландыру;
• Оқушыларды отаншылдык, адамгершiлiк қасиеттерге тәрбиелеу, қазақ даласын мекендеген халықтардың тарихымен таныстыру.

Түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілігі: карта, сызба

Батыс Түрік қағанаты 603-704 ж.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар».
• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1. Түріктер туралы алғашқы мәлімет қай мемлекеттердің құжаттарында кездеседі?
2. Түрік халықтарының азаттық күресіне не себептер болды?
3. Түрік қағанаты қашан құрылды?
4. Түрік қағанаты құрылғаннан кейін Бумен қаған ұрпақтарының басты мақсаты не болды?
5. Түрік халқы мен қазақ халқының шаруашылық және мәдени өмірінде қандай ұқсастықтар бар?
6. Түрік халқының этникалық құрамын кімдер құрады?
7. Түрік қағанатының ыдырауы басты себептері неде?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары

1. Батыс Tүpiк қағанаты. Жер аумағы мен халқының этникалық құрамы.
2. Қaғaнaттың мемлекеттiк құрылымы.
3. Батыс Tүpiк қағанатының саяси жағдайы және қағанаттың әлсiреуi.
4. Батыс Tүpiк қағанатының шаруашылығы.

Сондай бір таласта 634 жылы нушиби тайпасының қолдауымен Ешбар Елтеріс билікті өз қолына алды. Ол елді басқаруды қайта құрып, «он тайпа»-«он-оқ бұдун» жүйесін енгізеді. Қағанның он-оқ, он түменнен (әр түменде 10 мың қол) тұратын әскери жасағы болды. «Бұдун» сөзі ел, халық деген ұғымды білдіреді.

Қағанаттық әлеуметтік құрылымы

• Қаған
• Қаған сайлаған ұлықтар
• Ябғу, шад, елтебер, бұрық, тархан
• Бектер
• Қара бұдындар

ІV. Сабақты бекіту

1. Батыс түрік қағанатының құрылуының алғышарттары қандай болды?
2. Батыс және Шығыс Tүpiк қағанаттары қай жерде орналасты?
3. Батыс түрік қағанаты халқының негізін кімдер қалады?
4. Бүгінгі күнге дейін өз атауларын сақтап қалған қандай тайпаларды білесің?
5. Қағанаттың мемлекеттiк құрылымының ерекшілігі қандай?
6. Батыс Tүpiк қағанатының саяси өрлеуiне не себеп болды?
7. Он-оқ бұдун жүйесi дегенiмiз не?

V. Бағалау

VІ. Үйге тапсырма

2- параграфты оқу, карта мен жұмыс, №1 кестені толтыру.
Қосымша тарихи деректердi пайдаланып, қағанаттың шаруашылығы мен сауданың дамуына қатысты шағын әңгiме жазып келу (Н.Мыңжан. «Қазақтың қысқаша тарихы», 113-б.)

Сабақтың тақырыбы: Батыс Түрік қағанаты 603-704 ж.