Азот

Сабақтың тақырыбы: Азот

Мақсаты:

1. Білімділік: Оқушыларға азоттың периодтық жүйедегі орнын, табиғатта таралуын, физикалық және химиялық қасиеттері мен қолданылуын таныстыру.
2. Дамытушылық: Оқушылардың белсенділігін арттыру, ойлау қабілетін,
   шапшаңдығын дамыту, шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып, танымдық ізденістерін дамыту, талаптануын арттыру.
3. Тәрбиелік: Ізденімпаздыққа, тиянақтылыққа, жауапкершілікке, сабырлылыққа,
   экологиялық сауаттылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: дәстүрлі сабақ

Түрі: жаңа материалды оқып үйрену

Әдісі: дәріс, сұхбат, топтастыру, тест жұмысы.

Өткен сабақты қайталау.

• Күкірттің электрондық формуласын және графиктік формуласын тап?
• Физикалық және химиялық қасиеттері қандай?
• Күкірт,күкірт оксидтері және күкірт қышқылы оның тұздары?
• Төмендегі реакция теңдеулерңн жазыңдар. (№1)
  S SO2 SO3 H2SO4 BaSO4
• Натрий сульфаты және мыс (ІІ) сульфаты құрамындағы күкірттің массалық үлесін есепте. (№2)

Азот

Жаңа сабақты түсіндіру.

Жоспар:

1. Азоттың периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттама;
2. Азоттың атом құрылысы;
3. Азоттың табиғатта таралуы және биологиялық маңызы;
4. Азоттың алынуы;
5. Азоттың физикалық және химилық қасиеті;
6. Азоттың табиғатта таралуы;
7. Азоттың қолданылуы;

1. Периодтық жүйедегі орны

Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде азот ІІ периодта, У топтың негізгі топшасында орналасқан. Азоттан басқа ол топшаны фосфор, мышьяк, сурьма және висмут элементтері құрайды. (Д. И. Менделеевтің периодтық кестесі)

1. Химиялық таңбасы —
2. Реттік нөмірі —
3. Салыстырмалы атомдық массасы —
4. Периоды (кіші, үлкен) —
5. Топ, топшасы —
6. Ядро заряды, электроны
7. Протоны, нейтроны
8. Электрондық формуласы —
9. Тотығу дәрежелері —

ІІ. Азоттың атом құрылысы

Ең сыртқы энергетикалық деңгейшесінде бес электрон бар. Азоттың электрондық және графиктік формуласын жазу (№3) Азоттың ұшқыш сутекті қосылыстары коваленттік полюсті байланыс түзеді, оның жалпы формуласы R Н3, оттекпен түзетін оксидтері R2O5–ке сәйкес келеді. Азотты алғаш рет ағылшын химигі Д. Резерфорд сипаттаған. Ал 1772 ж азоттың ресми ашылған жылы болып есептелді.

ІІІ. Азоттың табиғатта таралуы

Табиғатта азот бос түрінде және қосылыстар түрінде де кездеседі. Ауада оның көлемдік үлесі 78,09 %; массалық үлесі 75,6 %. Құрамында азоты бар маңызды қосылыстар — натрий селитрасы 6 %, калий селитрасы және кальций селитрасы. Жер қыртысында азоттың жалпы мөлшері 0,01-0,04 %. Белокта орта есеппен 16% азот бар. Азот — нәруызды заттардың құрам бөлігі болғандықтан тіршілік үшін аса маңызды элемент. Өсімдіктер топырақтан азотты нитрат және аммоний тұздары түрінде алады. Жануарлар организмінде 1% –дан 105–ға малдың мүйізінде 15%-ға дейін жетеді. Азот адам денесінің 3%-ын құрайды.

ІV. Азоттың алынуы

Техникада азотты сұйық ауадан алады.

Зертханалық жағдайда таза азотты аммоний нитритін қыздыру арқылы алады.
NH4NO2 = N2 + 2H2O (№5)

V. Азоттың физикалық қасиеті

Азот (түссіз, иіссіз газ) қ.ж. азот ауадан жеңіл, 1 л азот газының массасы 1,25 г тең.

Азотқа тән қасиет ол -3,-2,-1,+1,+2,+3,+4,+5 тотығу дәрежелерінде болып, химиялық қосылыстар түзеді.
Азоттың оттекпен әрекеттесуі 2000 С маңайында Pt. MnO катализаторлары қатысында жүреді.
N2 + O2 = 2NO
Кәдімгі жағдайда азот литиймен ғана әрекеттеседі.
6Li + H2 = 2Li3N

VІ. Азоттың табиғаттағы айналымы

(слайд)

VІІ. Қолданылуы

(слайд)

Сабақты бекіту:

Химиялық диктант:

• Азот ……………. газ
• Азот ауадан…….., суда………….ериді.
• Қайнау температурасы……………..
• Қату температурасы…………………
• Ауаның құрамында…….% aзот және …………% оттек бар.

Сәйкестендіру тестісі

Айналуларды жүзеге асыру:

1. N2→NO→NO 2→ HNO3 → Zn(NO3)2
2. Ca →CaO→СaCO 3→Ca(NO3)2
3. N2→NH3→NO→NO 2→ HNO3 →NaNO3

Үйге тапсырма: §17. 82 бет 1 – 7 сұрақтар

Алматы облысы, Райымбек ауданы
«Н.Өмірзақов атындағы орта мектебі
мектепке дейінгі шағын орталығымен»
коммуналдық мемлекеттік
мекемеснің химия пәнінің мұгалімі
Берікбаева Құралай Бейсәкімқызы